چالش‌های بحران کم‌آبی در ایران در حوزه‌های سیاستگذاری، فرهنگ و پژوهش

سیاستگذاری درست در یک سرزمین می‌تواند از تحقیقات علمی راه‌بجوید و آموزه‌های فرهنگی سرزمین را اعتلا بخشد و یااینکه این دو را بفرساید و بسوی زوال برد. آموزه‌های فرهنگی نیز می‌تواند سیاستگذاری‌ها را در یک کشور اصلاح کرده، جایگاه تحقیقات علمی را ارتقا دهد. آنچه در این مقال بحث و واکاوی می‌شود، آسیب‌شناسی «بحران کم‌آبی» در بامه خشک و نیمه‌خشک ایران طی دهه‌های اخیر در آینه تحقیقاتی است که در تراز جهان و ایران انجام شده‌اند. نتایج می‌گوید در حوزه سیاستگذاری‌، الگوی توسعه قطبی به تشدید بحران کم‌آبی و افزایش مصرف آب در حوزه‌های شهری و هدررفت آب در حوزه کشاورزی و حتی صنعت انجامیده است. شواهد نشان می‌دهد که در بستر توسعه قطبی، امکانات پژوهشی و حتی آموزشی صرف بررسی و کمک به اجرای سیاست‌های افراطی و بی‌فرجام مانند سدسازی‌های‌ بی‌رویه‌ در مناطق خشک‌ونیمه‌خشک و انتقال آب از حوزه‌های مرطوب و بارورسازی ابرها می‌شود و فنون و مهارت‌های بوم‌آوردِ جستجو و انتقال و نیز باورهای بهره‌برداری احترام‌آمیز و صرفه‌جویانه از آب چاه‌ها، چشمه‌ها، نهر‌ها و رودها زوال می‌یابد. پس شایسته است در عصر بازپیدایی تاثیرگذاری ایران بر جهان از پسِ انقلاب اسلامی، ادامه بحران کم‌آبی را مسیری تاریک بدانیم که تنها با ترکیب یافته‌های تحقیقی و فرهنگ بومی، می‌توان کشور را از آن عبور داد نه با رویه‌های تقلیدی کنونی.